جهان ما از اجرامی مانند: ستاره ها، سیارات، اقمار، سیارک ها، شهابوارها، سحابی ها، دنباله دارها و سیاه چاله ها -که در قالب منظومه ها، خوشه های ستاره ای و کهکشان ها قرار دارند- تشکیل شده است.
همچنین در علم نجوم اصطلاحاتی مانند: سال نوری، قدر ظاهری و … وجود دارند که در این مقاله به تعریف هر کدام اشاره خواهیم کرد.
این پست در صورت نیاز در آینده به روز خواهد شد و اطلاعات جدید به آن افزوده میشود.
- ستاره:
ستاره ها گویهای بزرگی از گازهای داغ هستند که دمای سطحی آنها به چند هزار درجه میرسد. هر چه از سطح ستاره به مرکز آن پیش برویم دما و فشار افزایش مییابد و به واسطه همین گرمای بسیار زیاد است که ماده بصورت مایع یا جامد یافت نمیشود. انرژی ستاره از همجوشی عناصر در مرکز ستاره تولید می شود که بصورت امواج الکترو مغناطیسی (نور، گرما، اشعه ماورا بنفش و اشعه ایکس و گاما) آزاد میگردد. خورشید ما نیز یکی از میلیاردها ستارهُ موجود در این عالم است که در فاصله صد و پنجاه میلیون کیلومتری از زمین قرار دارد. انرژی خورشید از همجوشی هستههای هیدروژن و تبدیل آنها به هلیوم تامین میشود. ستارگان به علت فاصله زیادشان در آسمان شب بصورت نقطه های نورانی دیده میشوند که به نظر می رسد که ثابت و بدون حرکتند، از این رو به آنها ثوابت نیز گفته میشود.خورشید، نزدیکترین ستاره به زمین - سیاره:
سیارات کره های گازی یا جامدی هستند که از خود نور و انرژی ساطع نمیکنند، بلکه نور آنها بازتاب نور ستاره مجاورشان است. زمین سومین سیاره نزدیک به خورشید است و تنها سیاره دارای حیات هوشمند در منظومه شمسی است. سیارات به ترتیب فاصله از خورشید عبارتند از: 1. عطارد 2.زهره 3.زمین 4.مریخ 5.مشتری 6.زحل 7.اورانوس 8. نپتون - قمر:
قمر یا ماه که اغلب بصورت کره هستند، اجرامی را گویند که به دور سیارات در حال گردشند و همانند سیاره از خود نوری ندارند.سیاره مریخ همراه دو قمرش - سیارکها:
به اجرام جامدی با اشکال نا منظم گفته می شود که در فضا سرگردانند و یا مانند سیارات به دور ستارهای در حال گردشند. در میان مدارهای دو سیاره مریخ و مشتری مداری قرار دارد که سیارکهای بسیاری در آن در حال گردش به دور خورشیدند. قطر سیارک ها از چند متر تا چند کیلومتر متغیر است. - شهابوارها:
شهابوارها معمولا اجسام ریزی هستند که هنگام ورود به جو زمین در اثر اصطکاک میسوزند و ردی در آسمان از خود به جا میگذارند. همه ساله صدها تن از این شهابوارها وارد جو زمین میشوند. - منظومه:
منظومه به یک ستاره و سیارههای اطراف آن اطلاق میشود. سیارات اغلب در مدارهای بیضی شکل در حال گردش به دور ستاره اند. منظومهای که خورشید و هشت سیارهُ ذکر شده در بند 2 را شامل می شود، منظومه شمسی مینامیم. چهار سیارهُ نزدیک به خورشید جامدند یعنی از سنگ و خاک تشکیل شده اند در حالی که چهار سیاره بعدی بحالت گازی هستند. لازم به ذکر است که پلوتو به علت اینکه مدارش نسبت به سیارات دیگر انحراف بیشتری دارد و بیضویتر است، از لیست سیارات حذف شده است.نمایش نمادین منظومه شمسی - سحابی:
سحابی، ابر وسیعی است که اکثرا از گاز و اندکی گرد و غبار تشکیل شده است. به علت اینکه چگالی این گازها کم و دمایشان پایین است از خود نوری ندارند، بلکه بوسیله ستارگان پیرامون خود روشن میشوند. سحابی محل تولد و مرگ ستارگان است. بصورتی که اگر گازهای موجود در سحابی بر اثر گرانشی که به هم وارد می کنند شروع به جمع شدن در یک منطقه کنند، در اثر بر خورد میان ذرات و گرانش، دما و فشار به تدریج بالا میرود و به حدی میرسد که همجوشی هستهای شروع میشود، در این هنگام ستارهای متولد میشود.
حال اگر ستارهای به پایان عمر خود رسیده باشد با انفجار گازهای درونش را در فضای پیرامونش پخش میکند که این گازها یک سحابی را تشکیل میدهند.قسمتی از یک سحابی - دنباله دارها:
این اجرام که اغلب گویهایی از جنس گِل و یخ هستند، در هنگام نزدیک شدن به خورشید، در اثر گرمای شدید آن، شروع به فوران مواد درون خود میکنند و به همین سبب از روی زمین مواد فوران شده همانند دنبالهای دیده میشوند. اکثر دنباله دارها با چشم غیر مسلح قابل رویت نیستند. - سیاه چاله ها:
سیاه چاله در اصل ماده ایست که بسیار فشرده شده و چگالی آن بسیار بالاست و به طبع آن دارای گرانش بسیار زیادی است، بطوری که حتی نور را هم به خود جذب میکند. - خوشههای ستارهای:
اگر در یک منطقه از فضا چندین ستاره کنار همدیگر قرار داشته باشند بطوری که اثر گرانشی آنها بر روی یکدیگر قابل ملاحظه باشد؛ گوییم این چند ستاره، خوشه ستارهای تشکیل دادهاند. خوشه های ستارهای بر اساس شکل ظاهریشان به دو دسته خوشههای باز و خوشههای بسته طبقه بندی میشوند.خوشه ستارهای کروی خوشه پروین، خوشه ستارهای باز - کهکشان:
به مجموعه ستارگان، منظومهها، سحابیها و… که حول نقطه ای در حال گردشند کهکشان گوییم.کهکشان M101 - سال نوری:
گاهی افراد به اشتباه از روی ظاهر این کلمه میپندارند که سال نوری واحد زمان است، در حالی که واحدی برای سنجش فواصل بسیار بزرگ است. بدین ترتیب که یک سال نوری به مسافتی اطلاق میشود که نور در یک سال می پیماید. محاسبه این فاصله بر حسب کیلومتر به شرح زیر است:
سرعت نور 300000 کیلومتر در ثانیه است و یک سال 31558464 ثانیه میباشد. حال با ضرب این دو عدد میتوان یک سال نوری را بر حسب کیلومتر بیان کرد که برابر است با: 9467539200000 کیلومتر - قدر ظاهری:
قدر ظاهری به روشنی نسبی ستارگان نسبت به هم اطلاق می شود. و بطوری طبقه بندی میگردد که قدر پر نورترین ستاره را 0 در نظر میگیریم و قدر کم نورترین ستاره را در آسمان 7 در نظر میگیریم و مابقی را میان آنها تقسیم میکنیم. البته در نظر داشته باشید که این تقسیم بندی توسط چشم غیر مسلح و سالم صورت میگیرد.