در قلب هر دنباله‌دار، آثاری از باقیمانده پیدایش منظومه شمسی نهفته است. آیا واقعا باقیمانده منظومه شمسی هستند؟ ستاره شناسان اطلاعی در این مورد ندارند، ولی جواب این سؤال، تصویر واضحی از تولد دنباله‌دارها هنگام شکل گیری منظومه شمسی می‌دهد. در مورد هارتلی-2 (Hartley-2) هم این فرضیات صادق است. به گفته Michael Mumma عضو مرکز فضایی ناسا در Greenbelt,Md هارتلی-2 می‌تواند اولین نسل دنباله‌دارها باشد.
اطلاعات جمع آوری شده توسط گروه Mumma و عکس‌های گرفته شده از جزئیات دنباله‌دار توسط کاوشگر اپوکسی (EPOXI) ناسا آشکار کردند که هسته دنباله‌دار ثابت و یکنواخت نیست.
Mumma:«ما مدارکی داریم از اینکه 2 نوع مختلف از یخ و یا احتمالا 3 نوع یخ در هسته وجود دارند. همچنین متوجه شدیم که ساختار کلی دنباله‌دار خیلی ثابت است بنابراین اتفاق زیرکانه‌ای می‌افتد ولی مطمئن نیستیم که چیست».
محققان مشاهده کردند که هارتلی-2 در طول تابستان، پائیز و زمستان 2010، 6 بار با کاوشگر اپوکسی قبل و بعد از مأموریتش ملاقات کرده است. گروه Mumma با استفاده از تلسکوپ‌هایی که بر فراز کوه‌های هاوایی و شیلی قرار دارند، به مطالعه کما، گاز و غبار و ذرات یخ اطراف هسته پرداختند.
مواد گازی و تکه‌های سنگی تشکیل دهنده کما، نشانه‌هایی برای منجمان هستند تا نتیجه بگیرند که هسته از چه چیزی ساخته شده و منشأ آن چیست. دانشمندان جهت یافتن نوع مولکول‌های موجود در هسته و مقدار آنها، به مطالعه مادون سرخ نزدیک در طول موج 9/2 تا 8/3 میکرومتر می‌پردازند.
در سال 1997 اعضای رصدخانه مادون سرخ اروپا (European Space Agency’s Infrared Space Observatory ) مقدار زیادی کربن دی اکسید (CO2) در دنباله دار یافتند. گروه Mumma هم یافتند که یخ‌های موجود در هارتلی-2 بیشتر از آب ساخته شده‌اند، با اینکه اثراتی از انواع دیگر مولکول‌ها نیز دیده شده است. او و همکارانش به میزان آب و هفت مولکول دیگر که به راحتی تبخیر می‌شوند، توجه زیادی دارند. مولکول‌ها به صورت یخی در زیر و یا روی سطح هسته باقی می‌مانند تا زمانی که اشعه‌های گرم خورشید آنها را تبخیر کند و بعد از تبخیر شدن کما را می‌سازند.
آزاد سازی مولکول‌ها بستگی زیادی به نزدیکی به خورشید دارد. محققان در سال 2009 توسط تلسکوپ‌های زمینی آشکار کردند که هسته سریعا در حال دوران است. به همین دلیل گروه Mumma علاقمند شدند تا بفهمند چه چیزی در میزان تولید این مولکول ها باعث شده تا دنباله دار هر 18 ساعت یکبار دوران کند.
مقدار آب موجود در دنباله‌دار هر شب تغییر می‌کند و گاهی هم دو برابر می‌شود. هارتلی-2 تنها دنباله‌داری نیست که چنین وضعی دارد. وقتی مقدار آب موجود افزایش می‌یابد، مقدار گازهای دیگر هم افزایش می‌یابد و وقتی مقدار آب کاهش می‌یابد مقدار گازهای دیگر هم کاهش می‌یابد.این اتفاق باعث حیرت محققان شده است، چون اولین باری است که مقدار گازها به یک روش و همزمان تغییر می‌یابد.
این نتیجه برای منجمان بسیار مهم است چون آنها از قبل به مطالعه گازهای موجود در کمای دنباله‌دار می‌پرداختند. با توجه به یافته‌های آنها اگر یک شب به مطالعه یک گاز و شب دیگر به مطالعه گاز دیگری بپردازید می‌بینید که میزان تولید تغییر یافته است در صورتی که اگر دو گاز را با هم بسنجید یافته‌های متفاوتی به دست خواهید آورد و این ممکن است اطلاعات اشتباهی در مورد ساختار دنباله دار به شما بدهد.
به گفته Mumma ساختار کلی گاز در کما تغییر نکرده است و این نشان می‌دهد که هسته دنباله دار ثابت است اما زمانی که یافته‌های کاوشگر اپوکسی بررسی شد، نظریه‌ها پیچیده‌تر شدند.
در آبان 1389 ( نوامبر 2010) کاوشگر اپوکسی با دنباله‌دار ملاقاتی داشته است. تصاویر پرمحتوایی که از سطح دنباله دار گرفته شده است، فوران‌های آتشفشان مانندی را آشکار کرده است که گاز کربن دی اکسید و مخلوط آب و یخ به بیرون فوران می‌کنند. فواره‌ها وقتی فعال می‌شوند که پرتوهای خورشید آن قسمت از دنباله دار را گرم می‌کند و کربن دی اکسید جامد زیر سطح تبدیل به گاز می‌شود و از میان دهانه ایجاد شده، فرار می‌کند.
تمام هسته به یک روش ساخته نشده است. اپوکسی آشکار کرد که فوران‌های کربن دی اکسید در قسمت بزرگ و وسط دنباله‌دار یافت نمی‌شود و بخار آب بدون کربن دی اکسید آزاد می‌شود. Mumma می گوید: « اگر بادقت به دنباله دار نگاه کنیم ساختار هسته از یک ناحیه به ناحیه دیگر تغییر می‌کند».
گروه Mumma مدارک زیادی از ثابت نبودن هسته هارتلی-2 یافته‌اند. آنها این مدارک را با مطالعه چهار نوع گاز که مولکول‌های آنها در مسیرهای مختلف بعد از آزادسازی حرکت می‌کردند، یافتند. آنها متوجه شدند که آب و گاز دیگری به نام متانول در تمام جهات از دنباله دار خارج می‌شود. چون آنها با هم خارج می‌شدند گروه Mumma تصور می‌کردند که هر دو از یک ماده آزاد می‌شوند.
آنها نتیجه گرفتند که سه نوع یخ در هسته وجود دارد: آب جامد همراه با متانول ، کربن دی اکسید جامد و اتان جامد.
تفاوت اتان این است که برخلاف آب و متانول فقط در یک جهت آزاد می‌شود. پس می‌توان این نتیجه را گرفت که بعضی مولکول‌ها مثل متانول ممکن است با آب مخلوط شوند در صورتی که بعضی دیگر مثل اتان نمی‌توانند.
Mumma بر این باور است که باید تحقیقات زیادی انجام شود و ممکن است دنباله‌دارهایی مثل هارتلی-2 هنوز ناشناخته باشند ولی اکنون ما یک نوع از این دنباله دار‌ها را داریم و مدارکی داریم که می توانیم دنباله‌دارهای دیگر را با این دنباله دار مقایسه کنیم.
نویسنده:هانیه امیری
CO2
