جستجو دنبالهدارها مهارت راصد را در شناخت آسمان افزایش میدهد و موجب میشود تا با طیف وسیعتری از اجرام کمنور غیر ستارهای نیز آشنا شود , علاوه بر این ، با گزارش رویت یک دنباله دار جدید کمک شایان توجهی به عرصه علم و دانش در سطح حرفهای مینماید . شکار دنبالهدارها عرصه رقابتی است مابین راصد و دیگر شکارچیان دنبالهدارها در نخستین رویت لکه مه آلود و نهایتاً ایجاد رضایتی درونی در راصد ناشی از هوشیاری در انتخاب ترفند و تکنیک رصدی برای رسیدن به مقصود خود است.
شکارچی دنبالهدار نیاز به مهارت ، اندکی شانس و تجربه فراوان دارد . انتظار نداشته باشیم که پس از چند ساعت جستجو در آسمان نخستین دنبالهدار خود را کشف کنیم . آمارهای معتبر نشان میدهد که برای کشف نخستین دنبالهدار نیاز به ۴۰۰ ساعت رصد و برای هر دنباله دار بعدی ۲۰۰ساعت رصد لازم است . حتی اگر خوش شانس هم باشید باید با یک روش رصدی کار خود را آغاز نمایید و ممکن است این بازه طولانی باشد و از چند ماه حتی چند سال به درازا کشیده شود.
قطعاً پس از صرف زمان بسیار حاصل از کاوش , نهایتاً تشخیص دنباله دار احساس بسیار خوبی دست خواهد داد . در ضمن دقت کردن به این نکته حائز اهمیت است که اگر چه شما در جستجو دنبالهدار در آسمان هستید ولی ممکن است شخصی دیگر زودتر از شما در حوالی ناحیه جستجویتان آن را بیابد . وقوع چنین رویدادها چندان دور از ذهن نیست . شرایط جوی نقش بسیار مهمی در زمان جستجو راصد ایفا میکند ودر اینجا شانس راصد دارد وارد کار میگردد . بنابراین از آنجا که اسم شما بر روی آن دنباله دار گذاشته میشود انتظار نداشته باشید که از دورن اتاقتان بتوانید آن رابیابید !
خوشبختانه به کمک هـر تلسکوپی میتوان کار را آغاز نمود . شکارچیان قرن گذشته به کمک تلسکوپهای شکستی با فاصله کانونی بزرگ آسمان را جاروب میکردند , اما امروزه شکارچیان ترجیح میدهند این کار را با فاصلههای کانونی کمتر انجام دهند چونکه میدان دید بزرگتر باعث صرفهجویی در زمان جستجو میشود . تلسکوپ نیوتی ۸ اینچی با میدان دید بزرگ برای کار بسیار مناسب است . تلسکوپهای کوچکتر توان جمعآوری نور کمتر دارند و نوع بزرگتر آن نیز به دلیل سنگینی ، حمل و نقل مشکل و میدان دید کوچکتر چندان مناسب نیستند اما دوربین های دوچشمی با گشودگی زیاد مشابه چیزی که هیاکوتاکه , اوتسونومیا و دیگران استفاده کردند نیز مناسب است .
معمولاً آسمان شامگاهی و صبحگاهی زمان مناسبی برای کاوش است . جستجوی آسمان پس از غروب خورشید در زمانی که ماه در آسمان صبحگاهی است و بر عکس شرایط مناسبی برای رصد است . برای جستجوی دنبالهدارها روشهای متعددی وجود دارد که بستگی به امکانات و زمان راصد خواهد داشت . برای رصد با میدان دید بزرگ و تلسکوپی یا دوربین با استقرار سمت ـ ارتفاعی یکی از راههای رصدی بدین صورت است که آسمان را به صورت سمتی ، زمانی که تلسکوپ در ارتفاع معینی ثابت شده انجام میدهید و سپس به محل اولیه باز میگردید , سپس ارتفاع را به اندازه نصف میدان دید افزایش یا کاهش دادید و جستجوی سمتی را دوباره آغاز میکنید و این کار را در طول جستجوی خود انجام میدهید .
استقرر سمت ـ ارتفاع برای جستجو در حوالی افق و قطبی نسبت به استقرار استوایی کاراتر است . با این حال ، استقرار استوایی برای جاروب نمودن قطاعها یا بلوکهای موجود در نقشههای بعد و میل کارایی دارد . این روش برای جستجو به کمک میدان دید کوچک مناسب است و روش کار به هر نحوی که باشد , مهم آن است که درست و کامل باشد . اگر منطقه کوچکی را انتخاب کنیم یا ناحیهها را سریع جاروب نماییم ممکن است جرم مشکوکمان را از دست بدهیم و بسیار ناگوار است که بشنویم شخص دیگری در همان زمان رصد ، و در همان بخش از آسمان جسمی را یافته باشد .
به محض یافتن جسمی مشکوک ، لازم است به اطلسهای نجومی مراجعه کنیم . شناخت آسمان در اینجا به ما کمک میکند که سریعتر نقشه آن منطقه را بیابیم . اطلس اسکای ۲۰۰۰ همه اجرام قابل رویت در درون تلسکوپی ۸ اینچی را نشان میدهد .
اما ستارگان کم نور را به ویژه در نواحی شلوغ کهکشان در خود ندارند. در این حالت باید به کمک اطلسهای نجومی که ستارگان تا قدر +۱۱ و یا حتی کم نورتر را نشان می دهد روی آورد. برای این منظور می توان به اطلسهای یورونومتر یا میلینیوم استار مراجعه نمود . دقت کنید که برخی از اجرام غیر ستارهای در اطلسها درج نمیگردند و برخی نیز در مکان غلط قرار میگیرند . اگر مطمئن شدید که جرم مورد نظر یک جرم غیر ستارهای نیست ، بنابراین ممکن است که دنبالهدار جدید و یا دنبالهدار تناوبی که در حالت فوران آن را دیده باشید .با مراجعه به مختصات دنبالهدارهای قابل رویت در آن ایام میتوان صحت این موضوع را کنترل کرد.
نویسنده: سید سجاد پاک نژاد