اینفو گرافی شفق قطبی | انجمن نجوم آیاز

یکی از زیباترین و مرموزترین پدیده های آسمان ، شفق قطبی است که در عرض های جغرافیایی نزدیک به قطبین زمین رخ می دهد. در این رویداد حیرت انگیز نورهایی به رنگ های سبز، قرمز،آبی ، سفید و زرد ناگهان بر پهنه آسمان ظاهر گشته و هر بیننده ای را جذب می کند. برخی از ساکنین نواحی قطبی می گویند که در هنگام وقوع شفق قطبی صداهای عجیبی نیز به گوش می رسد!!

نورهای شمالگان (شفق شمالی) اغلب در آسمان سرزمین های نزدیک به قطب شمال و در عرض های جغرافیایی بالاتر رخ می دهد. پدیده ی مشابهی که در قطب جنوب رخ می دهد نورهای جنوبگان یا شفق جنوبی نامیده می شود. این دو پدیده در دو قطب زمین رویت می شوند.

شفق قطبی چگونه رخ می دهد؟

پایین : منشا شفق قطبی ذرات باردار ـ الکترون ها ویونهای ساطع شده از خورشید است. این باد خورشیدی ذرات را در منظومه شمسی و درامتداد خطوط میدان مغناطیسی خورشید جابه جا می کند. باد خورشیدی حاصل پرتاب مواد با دمای زیاد از قسمت تاج خورشیدی است.
تصویر سمت راست : زمین درحال چرخش ، یک میدان مغناطیسی مشابه آهن ربای میله ای دارد. این ناحیه مغناط کره (مگنتوسفر) را به وجود می‌آورد که یک سپر مغناطیسی مشابه حباب یا قطره اشک در اطراف زمین است و هنگامی شکل می گیرد که جریانی از ذرات باردار، مانند باد های خورشیدی، با میدان مغناطیسی زمین برخود می کند.
مگنتوسفر ذرات خطرناک خورشید و ذراتی که درفضای بین ستاره ای در حرکت هستند را در جهت میدان مغناطیسی زمین سُـر داده ، این ذرات را از زمین دور کرده و از سیاره ما محافظت می کنند. بسیاری از این ذرات از زمین دور می شود اما در نهایت بخشی از آنها در نزدیکی قطبین زمین به دام می افتند. این ذرات پرانرژی به ذرات و گازهای خنثی در لایه های بالایی اتمسفر زمین برخورد می کنند و از واکنش بین این ذرات ، نورهایی با رنگهای سبز یا قرمز ساطع می شود.

کجا وچگونه می توانید شفق قطبی را رویت کنید؟
شفق قطبی اغلب به صورت حلقوی ـ دایره ای به طول 1.865 مایل ـ و در نواحی قطبی زمین متمرکز است. فعالیت های خورشیدی مانند خروج جرم از تاج خورشید می تواند باعث شود که این دایره وسعت یافته و به عرض های جغرافیایی پایین تر نیز منتقل شود. مکان وقوع شفق قطبی 100 تا 400 کیلومتری بالای اتمسفر زمین است. شفق از روی زمین ، همانند پرده ای آویزان برپهنه ی آسمان دیده می شود.

شفق در سیارات دیگر
شفق قطبی در سایر سیارات منظومه شمسی هم می تواند به وجود بیاید . غول گازی منظومه شمسی یعنی سیاره مشتری یک محیط مغناطیسی مرکب با اقمارش دارد. تصویر سمت راست که توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته شده است شفق را در نزدیکی یکی از قطب های مشتری نشان می دهد.علاوه بر ورقه ها و کمانهای متداول، نقاط برافروخته ای را می بینیم که هم جهت با برهم کنش مغناطیسی با اقمار مشتری آیو، گانیمد و اروپا هستند.
در تصویری که توسط کاوشگر کاسینی به دست آمده است، زحل در رنگ های قرمز ،سبز و آبی که نمایانگر سه طول موج مادون قرمز است نشان داده شده است که حلقه شفق قطبی در نزدیکی قطب زحل به رنگ سبزبرافروخته دارد.