اواخر بهار امسال پروفسور ژان پییر روزلوت از رصد خانه ساحلی دانشگاه نیس فرانسه بنابه دعوتشان از طرف دانشگاه تبریز جهت حضور در سمینار اختر فیزیک(فیزیک خورشید) در پژوهشکده فیزیک کاربردی و ستاره شناسی دانشگاه تبریز و همچنین برای ایراد سخنرانی در سومین کنفرانس مهندسی و فیزیک پلاسما در دانشکده فیزیک دانشگاه تبریز به مدت 4 روز در تبریز حضور داشتند. در این میان انجمن نجوم آیاز تبریز نیز فرصت را غنیمت شمرد ودیداری با دکتر روزلوت در پارک ائل گلی تبریز ترتیب داد تا اعضای شورا از نزدیک با ایشان آشنا شوند. پروفسور در نهایت فروتنی از این دعوت استقبال کردند و به سوالات اعضای شورا پاسخ داده و به صحبت با آنها پرداختند که در ادامه گفتگوی ما با وی را می خوانید:
– درمورد سال و محل تولدتان بگویید؟
من خیلی سال پیش متولد شدم!، قبل از انقلاب فرانسه. انقلاب می 1968 فرانسه تغییر بزرگی بود برای دانشجویانی که خواستار آزادی بیشتر بودند، چراکه قبل از انقلاب دانشجویان از طرف حکومت تحت فشار بودند و آزادی بیان نداشتند.
– چرا فیزیک را برای ادامه تحصیل انتخاب کردید؟ آیا از افراد خانواده شما در این رشته تحصیل کرده بودند؟
سیستم مدرسه ای ما به گونه ای بود که دانش آموزان با استعداد می توانستند ریاضی-فیزیک و یا هر رشته دیگری را انتخاب کنند و چنانچه یکی از رشته های ریاضی یا فیزیک را انتخاب می کردند حق تحصیل در مدارس مهندسی را داشتند. درک این نوع سیستم اندکی سخت است چراکه این نوع سیستم تنها در فرانسه پیاده می شد. به این ترتیب من به مدرسه مهندسی رفتم. در فرانسه مدارس مهندسی بسیاری با رتبه بندی کیفی متفاوت از هم داشتیم، از بهترین و مشهورترین آنها تا مدارس سطح پایینتر.
البته این سیستم مربوط به زمانی است که من دانش آموز بودم، آن زمان مدارس مهندسی بسیار مهمتر و معروفتر از دانشگاه ها بودند و نسبت به آنها رتبه های بالاتری داشتند. اما امروزه دیگر این سیستم در فرانسه به کار برده نمی شود و دیگر فعالیت مدارس مهندسی مستقل از دانشگاه ها نیست، یعنی مدارس فنی مهندسی در دانشگاه ها و زیر نظر آنها هستند.
– آیا قبل از انتخاب رشته فیزیک به این رشته علاقه مند بودید؟
نه، زمانی که من جوان بودم به نجوم علاقه داشتم نه به فیزیک.
– چرا؟
چرا!! زمانی که من 11 سال داشتم یک کتاب با موضوع نجوم هدیه گرفتم و با خواندن این کتاب به خود گفتم اختر فیزیک بهترین چیزی است که من باید به دنبال آن بروم.
– چرا این کتاب به شما هدیه داده شد؟
خوب…چون دانش آموز خوبی بودم.
– آیا اسم کتاب یادتان هست؟
اسم کتاب “نجوم” (L’Astronomie) بود و نویسنده کتاب آقای ” کامیل فلاماغیون”(Nicolas Camille Flammarion). فلاماغیون اخترشناس نبود بلکه تنها یکی از مشهورترین نویسنده هایی بود که کتاب هایی با متن آسان درمورد موضوعات نجومی مثل ستاره ها، سحابی ها و خورشید برای عموم می نوشت؛ کتابهای قابل مطالعه، برای عموم نه کتاب های درسی و دانشگاهی.
بنابراین میتوان گفت من فیزیک را بر اثر یک تصادف انتخاب کردم و بعد از اینکه مدرسه را با درجه عالی تمام کردم، به خود گفتم:”من می خواهم یک اخترفیزیکدان شوم”.
– آیا در دانشگاه تدریس می کنید؟
تحصیلات من در رشته مهندسی الکترونیک است، اما هرگز به صورت کاربردی از آن استفاده نکرده ام و هم اکنون صرفاً بر روی پروژه های دکتری کار می کنم. و سوال بعدی؟….
– پایان نامه شما در مورد چه موضوعی بوده؟
موضوع پایان نامه من “کرونای خورشیدی” بود. در این پایان نامه من آهن های یونیزه ای رو که از آهن 12 به آهن 18 تبدیل می شدند به صورت رصدی بررسی می کردم. ما این مشاهدات و رصد ها رو صرفاً از روی زمین انجام می دادیم، چراکه در آن زمان هیچ ماهواره ای برای انجام این رصدها به فضا پرتاب نشده بود و اولین ماهواره با این منظور در حدود سال 1972 به فضا پرتاب شد. در نتیجه این مشاهدات، من کتابی با موضوع تاج خورشید برای دانشجویان نوشتم و در این کتاب اشاره کردم که در کرونای خورشیدی حتی آهن های کمتر از 12 هم قابل تبدیل شدن به آهن هایی با یونیزگی بیشتر از 18 می باشند و اولین ماهواره ای که بعد از نتیجه گیری های من از روی محاسبات و مشاهدات زمینی به فضا پرتاب شد صحت نوشته های مرا تعیید می کرد.
– چگونه با دکتر علی عجب شیری زاده آشنا شده اید؟
من برای اولین بار دکتر علی عجب شیری زاده را در سال 2003 در کنفرانس خورشید در اسلواکی شهر تاترانسکا لومنیکا (Tatranská Lomnica) ملاقات کردم. ما باهم در مورد امکان تحصیل دانشجویان در فرانسه در مقطع دکتری بحث کردیم.
– کی برای اولین بار به ایران آمدید؟ کدام شهر؟
من برای اولین بار 8 ژوئن 2004 برای رویداد گذر زهره به ایران آمدم.
– شما چندین سفر به تبریز داشته اید و اواسط شهریور نیز به عنوان مدرس در مدرسه تابستانی پژوهشکده فیزیک حضور خواهید داشت، نظرتان را درباره شهر تبریز به ما بگویید؟
تبریز شهر زیبایی است، با جاده های بزرگ. با فروشگاه های بسیار در کنار جاده ها. من همچنین بازار تبریز را دوست دارم، آنجا می توان همه چیز را با قیمت مناسب پیدا کرد. پارک بزرگ ائل گلی ارزش دیدن را دارد اما بخش جالب پارک برای من درختان تنومند مقابل تپه هستند که زیر باران شدید از شما محافظت می کنند(اشاره به باران شدیدی که زمان گفتگو با پروفسور روزلوت باریدن گرفته بود). بنای تاریخی دیگری که من دوست دارم عمارت شهرداری تبریز است، که اگر اشتباه نکنم توسط آلمانها ساخته شده است. همچنین مسجد کبود، موزۀ عصرآهن و موزۀ آذربایجان جزء مکانهای توریستی مورد علاقۀ من هستند. در مورد موسیقی هم باید بگویم از نظر من موسیقی اصیل آذربایجان نیز ارزش شنیدن را دارد.
با توجه به سلیقۀ من در غذاها، من آش، کوفته تبریزی و یک نوع غذای دیگری که با گوشت گوسفند تهیه می شود و با نان خورده می شود، که اسمش را به خاطر نمی آورم (منظورشان آبگوشت بود) بیشتر از بقیۀ پسندیدم. در نهایت پارک مینیاتور و سایز کوچک عمارت ائل گلی برایم جذاب بود.
از اولین دیدار من، تبریز بسیار تغییر کرده است، ساخت مراکز خرید مدرن نشانۀ زندگی مدرن در تبریز است. همچنین به من گفته شده است که تا سفر بعدی من متروی تبریز راه انداری خواهد شد، در صورت امکان حتماً آن را امتحان خواهم کرد. در نهایت باید بگویم پارک عینالی و مسجداش برای کشف زیبایی های تبریز نقطه ای بسیار مناسب است.
– در مورد دانشگاه تبریز چطور؟
دانشگاه تبریز دانشگاه قابل توجهی است، با ساختمانهای مدرن و به ویژه با مدیریت جدیدش. دانشگاه تبریز دانشگاه معروفی است و من افتخار می کنم که یکی از دانشجویان دکتری من در حال حاضر سمت دانشیاری دانشگاه تبریز را بر عهده دارد(خانم دکتر فاضل).
بحث خود را با یک سوال علمی به پایان می بریم:
– در حال حاضر ما در مورد علت گرمایش تاجی چه می دانیم؟ محتمل ترین دلیل این گرمایش چه می تواند باشد؟
گرمایش تاج خورشیدی به وسیلۀ بازاتصالی میدان مغناطیسی درست بالای کرومسفر خورشید صورت می گیرد. به نظر می رسد که این تئوری جدید بسیار دقیقتر از تئوری قبلی (تئوری امواج آلفون) است.
از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید بسیار متشکریم
روابط عمومی انجمن نجوم آیاز
گفتگو: مینو خوشرنگ باف- مریم فخیمی
