پنجشنبه 5 دی، تقریبا تمامی افراد ساکن ایران، میتوانند نظارهگر یک خورشیدگرفتگی جزئی باشند.در طول تاریخ این پدیده همواره مورد توجه اقوام و ملل مختلف بودهاست. اغلب تمدنهای کهن خورشید گرفتگی را پدیدهای شوم میپنداشتند و درباره آن اعتقادات خرافی داشتند. چینیها عقیده داشتند که هنگام خورشید گرفتگی اژدهایی خورشید را میبلعد. در بسیاری از فرهنگها خورشید گرفتگی بلایی آسمانی پنداشته میشدهاست. مردم هند در خلال گرفتگی خود را تا گردن در آب فرو میکردند و اعتقاد داشتند که با این کار به خورشید و ماه کمک میکنند تا در برابر اژدها از خود دفاع کنند. مردم در زمانهای قدیم از گرفتگی خورشید میترسیدند. آنها علت گرفتگی را نمیدانستند و خیال میکردند که ممکن است خورشید برای همیشه ناپدید شود.
جزییات گرفت 5 دی
پنجشنبه ۵ دی ۹۸ کسوف جزئی از زمان طلوع خورشید در تمام شهرهای ایران قابل رویت است.
این پدیده که برای رصد آن فقط به عینک مخصوص رصد خورشیدگرفتگی نیاز دارید، تا ۱ تیر ۱۳۹۹ در ایران تکرار نخواهد شد. (در صورتی که عینک خورشیدگرفتگی ندارید، از فیلتر جوشکاری شماره ۱۴ استفاده کنید)
درصد گرفت در شهرهای مختلف ایران متفاوت است . بیشترین میزان گرفت خورشید در جزیره سیری در خلیج فارس اتفاق خواهد افتاد.
در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، مثل قطر و عربستان، میتوان این پدیده را به صورت گرفت حلقوی مشاهده کرد.
اگر تمایل دارید این پدیده را با تلسکوپ و سایر ابزارهای رصدی ببینید، حتما از فیلترهای مخصوص رصد خورشید استفاده کنید تا به چشمانتان آسیبی نرسد.
خورگرفت تبریز
این گرفت در تبریز زمانی قابل رویت خواهد بود که خورشید رو به باز شدن میرود و در واقع اوج گرفت پایان یافته.
آغاز گرفت در تبریز: همزمان با طلوع آفتاب، ساعت 7:39
طلوع مرکز خورشید(افق صفر): 7:44
پایان گرفت : ساعت 8:21
قدر گرفت (قطر): 45.6
درصد گرفت: 33.9 درصد
خورشید گرفتگی حلقوی
این نوع از خورشیدگرفتگی، هنگامی رخ میدهد که از سطح زمین اندازهٔ ظاهری ماه کوچکتر از اندازهٔ ظاهری خورشید دیده شود. در این وضعیت، در مکانهایی از کرهٔ زمین که به خط واصل مرکز خورشید و مرکز کرهٔ ماه خیلی نزدیک هستند، تنها حلقهٔ پرنوری از خورشید دیده میشود و درون حلقه (که روی تاریک ماه است) کاملا تاریک دیده میشود.
خورشیدگرفتگی کلی
این نوع از خورشیدگرفتگی، هنگامی رخ میدهد که از سطح زمین اندازهٔ ظاهری ماه اندکی بزرگتر از اندازهٔ ظاهری خورشید دیده شود. در این وضعیت، در مکانهایی از کرهٔ زمین که به خط واصل مرکز خورشید و مرکز کرهٔ ماه خیلی نزدیک هستند، تمام سطح خورشید توسط روی تاریک ماه پوشانده میشود.
در این نوع خورشیدگرفتگی امکان رؤیت جو خورشید وجود دارد که زیبایی این پدیده عمدتا به همین موضوع برمیگردد. معمولاً هر ۱٫۵ سال یک بار خورشید گرفتگی کلی روی میدهد، اما هر انسان در طول عمرش شاید یک بار شانس تماشای این پدیده را داشته باشد.
در خورشیدگرفتگی کلی (کسوف کامل) زمین، ماه و خورشید در یک راستا قرار میگیرند، در این حالت کل قرص خورشید در پشت ماه پنهان میشود. سایه ماه فقط چند کیلومتر از سطح زمین را در بر میگیرد و به موازات حرکت ماه در مدار خود، یک مسیر طولانی منحنی شکل در روی زمین میپیماید. تنها کسانی میتوانند گرفتگی خورشید را ببینند که در جایی از این مسیر باریک و طولانی واقع باشند.
در هر نقطه، مدت گرفتگی کامل، بیشتر از دو تا پنج دقیقه طول نمیکشد. هر چه گرفتگی کامل نزدیکتر میشود، آسمان تاریکتر میشود و ستارگان بیشتری پدیدار میشوند. هنگامی که قرص خورشید کاملاً پوشانده میشود، هاله سفید رنگ درخشانی در اطراف ماه میدرخشد. این همان تاج است که بصورت هالهای از گازهای رقیق و داغ از خورشید جریان دارند. در کنار قرص سیاه ماه، حلقه باریک و سرخ رنگی از گازهای خورشید به چشم میخورد که فامسپهر نام دارد.
خورشیدگرفتگی جزئی
هرگاه خورشیدگرفتگی اتفاق میافتد، در مکانهایی از سطح کرهٔ زمین که از خط واصل مرکز خورشید و مرکز کرهٔ ماه دور هستند، امکان رؤیت گرفت کلی یا گرفت حلقوی وجود ندارد. در چنین نقاطی – که شامل مساحت بیشتری از زمین میشود – دو قرص خورشید و ماه هممرکز دیده نمیشوند و در نتیجه روی تاریک ماه، تنها قسمتی از قرص خورشید را میپوشاند که به این حالت گرفت جزئی گفته میشود.
در دیگر سیارات منظومهٔ خورشیدی هم پدیدهٔ خورشیدگرفتگی روی میدهد، اما زیباییهای مربوط به خورشیدگرفتگی در کرهٔ زمین در دیگر سیارهها دیده نمیشود. در سیاره مشتری، به دلیل تعدد قمرها، خورشیدگرفتگیهای متعددی رخ میدهد. در پلوتو نیز خورشیدگرفتگی وجود دارد، اما این پدیده به صورت دورهای و در فواصل بیش از ۱۰۰ سال رخ میدهد.
