جو رقیق و تقریبا بی ابر مریخ عایق بندی حرارتی بسیار کمی برای سیاره به وجود می آورد و به این ترتیب نوسانات بزرگی در دمای هوا طی هر روز مریخی رخ می دهد. هر بعد از ظهر بسته هایی از هوای گرم از سطح گرم شده بلند می شوند و گردبادهایی را به پا می کنند که به تنوره دبو مشهورند. تنوره های دبو روی مریخ ممکن است ارتفاعی تا شش کیلومتر پیدا کند و باعث پخش شدن دانه های غبار در سراسر سطح این سیاره شوند. گاهی در یک بعد از ظهر چندین تنوره ی دبو در مریخ می وزد این گردبادها حتی آن قدر عظیم اند که مدارگردهای موجود در مدار مریخ هم آن ها را می بینند. با غروب خورشید و آغاز شب تنوره ی دبو فرو می نشیند تا روز بعد.
مریخ نشین های درازعمر وایکینگ افزون بر ثبت شرایط در یک روز مریخی تغییرات آب و هوایی طی یک سال مریخی را نیز اندازه گیری کردند. مریخ نشین های وایکینگ یک و دو هر دو در نیم کره شمالی مریخ فرود آمدند، زمانی که در آن نیم کره بهار و در نیم کره ی جنوبی پاییز بود در ابتدا هر دو فضاپیما فشار جوی را حدود ۰،۸۰۰ اتمسفر اندازه گرفتند. در زمستان نیمکره جنوبی قطب جنوب مریخ آن قدر سرد می شود که مقدار زیادی دی اکسید کربن منقبض و از جو جدا می شود و سطح را با برفک های یخ خشک می پوشاند. شکل گیری این برف گازها را از جو مریخ محو می کند و این ترتیب فشار جوی را در سراسر سیاره کاهش می دهد. چند ماه بعد وقتی بهار به نیم کره جنوبی می آید برف یخ‌خشک به سرعت بخار می شود و فشار جوی به حالت پیش از زمستان باز می گردد. فشار دوباره در تابستان نیمکره جنوبی کاهش می یابد چون در آن هنگام در نیمکره شمالی زمستان است. در عرض های شمالی یخ خشک بر سطح می بارد. پس هم فشار و هم دمای جو با تغییر فصل ها در مریخ تغییرات اساسی می کنند مانند روی زمین، فصل ها روی مریخ هم به سبب تمایل محور چرخش این سیاره پدید می آیند وقتی قطب شمال به سوی خورشید متمایل می شود تابستان نیمکره شمالی و زمستان نیمکره جنوبی است، وقتی قطب جنوب به سوی خورشید متمایل می شود فصل ها برعکس می شوند ولی از آن جایی که مریخ مداری نسبتا بیضی تر دارد تغییرات فصلی در دو نیمکره این سیاره کمی متفاوت است.
اما چرا تابستان در نیمکره شمالی گرم تر از نیمکره جنوبی است؟ این موقعیت به ظاهر برعکس به سبب دلیل غبار در جو به وجود می اید. وقتی در نیمکره جنوبی تابستان است خورشید خاک پیرامون کلاهک یخی قطب جنوب را گرم می کند، در حالی که خود کلاهک یخی نسبتا سرد باقی می ماند. این تضاد در دما باعث برپا شدن بادهای شدیدی می شود که گاه طوفان های چرخنده غبار را به وجود می آورد. جو غبارآلود نسبت به جوی شفاف نور کمتری جذب می کند و این باعث سرد ماندن کلاهک یخی قطب جنوب حتی در میانه تابستان می شود. گرچه در قطب شمال حرارت دهی خورشید در تابستان ضعیف تر است، چون سیاره از خورشید دورتر است. پس اختلاف دما میان کلاهک سرد یخی قطبی شمالی و خاک گرم شده پیرامون خیلی زیاد نیست و بنابراین بادهای بر پا شده به اندازه کافی قوی نیستند که طوفان های غباری به پا کنند که تمام سیاره را بپوشاند. نتیجه می گیریم کلاهک یخی قطب شمال در معرض نور خورشید قرار می گیرد و بعد دما تا حدی بالا می رود که در قطب جنوب پیدا نمی شود و برفکهای یخی دی اکسید کربن ممکن است کاملا بخار شوند. بادهای فصلی هم چنین توضیح می دهند که چرا ظاهر مریخ طی یک سال مریخی تغییر می کند. بررسی دقیق تصاویری که در چنین ماه گرفته شده اند نشان می دهد که این توده ها را بادهای فصلی به اطراف پراکنده می کنند. سنگ های جدید گاهی در معرض نور قرار می گیرند و روی سنگ های دیگر پوشیده می شود. بنابراین وقتی از زمین نگاه می کنیم نواحی بزرگی از این سیاره با گذر فصل ها از تیره به روشن تغییر می کنند.
گردآوری: نیلوفر ترکزاده
