ما ایرانیان از قرنها پیش لحظه تحویل سال را جشن میگیریم؛ اما تحویل سال کی رخ میدهد؟ تحویل سال یا در اصطلاح نجومی «اعتدال بهاری» به لحظهای گفته میشود که خورشید از دید ناظر زمینی، استوای سماوی را قطع و از آن عبور کند؛ به اصطلاح علمی، زاویهی میل آن صفر شود.
به عبارت دیگر زمانی است که زاویهی تابش خورشید بر استوای زمین عمود باشد. این بدین معنی است که نور خورشید در این لحظه به مقدار مساوی به نیمکرهی شمالی و جنوبی میرسد. در این زمان اگر هنگام ظهر در نقطهای بر استوای زمین بایستیم خورشید را درست بالای سرمان خواهیم دید. همچنین اگر در قطب شمال باشیم، در لحظهی اعتدال بهاری، خورشید در حال طلوع خواهد بود و در قطب جنوب، در حال غروب.
در روز اول فروردین(20 یا 21 مارس) تقریبا طول روز و شب در نقاط مختلف دنیا یکی میشود و مرکز خورشید دقیقا ۱۲ ساعت بالای افق قرار دارد و قابل رؤیت است. دلیل تقریبی بودن طول روز و شب اینست که خورشید از روی زمین قطر زاویهای قابل توجهی دارد (حدود ۰/۵ درجه) و در هنگام طلوع، مرکز خورشید هنوز زیر خط افق محلی است ولی پرتوهای نور از قسمتهای بالایی خورشید به ما میرسند. همچنین نور خورشید در جو زمین کمی پراکنده میشود و نور آن زودتر از آنکه خورشید از افق بالا بیاید به ما میرسد. به این دو دلیل است که طول روز کمی بیشتر از طول شب میشود.
در واقع علت اصلی به وجود آمدن فصلها روی کرهی زمین، زاویهی محور چرخش زمین به دور خود نسبت به محور عمود بر صفحهی گردش زمین به دور خورشید است.این زاویه تقریبا ۲۳/۵ درجه است. در شکل زیر، چهار نقطهای که تغییر فصل در آنها رخ میدهد نشان داده شده است. این چهار نقطه به ترتیب به اعتدال بهاری، انقلاب تابستانی، اعتدال پاییزی، و انقلاب زمستانی معروفند. وقتی که قطب شمال به سمت خورشید متمایل شده باشد، در نیمکرهی شمالی مسیر خورشید در آسمان طولانیتر است و خورشید در ارتفاع بالاتری قرار دارد و این یعنی رخ دادن فصل تابستان. شش ماه بعد وقتی قطب شمال از خورشید دور شده باشد، خورشید مسیر کوتاهتری را در آسمان طی میکند و ارتفاع پایینتری دارد که به معنی رخدادن زمستان در نیمکرهی شمالی است. در هنگام اعتدالین، محور گردش زمین به دور خود، نه از خورشید دور و نه به آن نزدیک میشود و فصل بهار یا پاییز اتفاق میافتد.
لحظه تحویل سال نو 1398 و در واقع عبور خورشید از نقطه اعتدال بهاری، ساعت 1 و 28 دقیقه و 27 ثانیه بامداد پنجشنبه 1 فروردین به وقت تهران است.
پیشاپیش فرا رسیدن نوروز و آغاز بهار 98 را تبریک و تهنیت عرض مینماییم.