به آخرین فصل پاییز رسیدیم. آسمان در بیشتر نقاط کشور ابری و بارانی است. باران های پیاپی جان تازه ای به شهرهای آلوده بخشیده است. آسمان مرموز شب نیز صحنه یکه تازی اجرام زیبای پاییزی است. دراین ماه شهاب باران و چندین مقارنه در پیش خواهیم داشت.
اگر صبح ها سحرخیز باشید می توانید ساعاتی پیش از طلوع آفتاب سیارات زهره، مشتری و مریخ را در نیمه شرقی آسمان بیابید. سیاره زرد رنگ مشتری ساعتی بعد از نیمه شب از شرق آسمان ارتفاع می گیرد.مریخ سرخ فام و ناهید درخشان در پی مشتری از افق شرق در آسمان پدیدار می شوند. سیاره زهره یا ناهید ،درخشانترین جرم این مجموعه سه تایی است.
1 آذرماه: اگر به ابزارهایی چون دوربین دوچشمی یا تلسکوپ دسترسی دارید بعد از غروب و حدود ساعت 18:15 با جستجو در جنوب شرق آسمان مقارنه کمتر از 3 درجه ای ماه و سیاره اروانوس را در نزدیکی صورت فلکی حوت می توانید مشاهده کنید.
4 آذرماه : ساعت 18:30 ماه نزدیک به بدر را در 8 درجه ای خوشه زیبای پروین خواهید دید.در این زمان خوشه پروین در سمت شرق آسمان و بالاتر از ماه بر پهنه صورت فلکی گاو نر تکیه زده است.
5 آذر ماه: ساعت 19 شب ماه بدر به فاصله 4 درجه ای ستاره سرخ فام الدبران خواهد رسید. الدبران یا چشم گاو معروفترین ستاره صورت فلگی گاو نر است.این پیکر آسمانی را در آن زمان در سمت شرق خواهید یافت.
9 آذر ماه : امروز کمی سحر خیز باشید.ساعت 4 صبح دوشنبه 9 آذر ماه می توانید مقارنه 4 درجه ای سیاره درخشان زهره و ستاره سفید رنگ سماک اعزل را در نزدیکی افق شرق آسمان رویت کنید.
12 آذرماه :ساعت 11:11 ماه به تربیع دوم می رسد. حدود روز 21 یا 22 ام در چرخش ماه بدور زمین (از ماه قمری)، وضعیت ماه به گونه ای است که 50 درصد سطح ماه روشن است و مجدداً ماه بصورت نیمه دیده می شود. از این پس، هرشب روشنایی سطح ماه کمتر می شود. در این وضعیت تحدب ماه به سمت شرق می باشد. به طور کلی به وضعیت ماه در روز هفتم تربیع اول و در روز بیست و یکم تربیع دوم یا آخر گویند .
13 آذرماه : اگر می خواید مقارنه نزدیک ماه و سیاره مشتری را رویت کنید امروز هم باید سحرخیز باشید! البته شاید هم بد نباشد یک شب زنده دار باشید و در طول شب به رصد آسمان بپردازید.بامداد جمعه 13 آبان ساعت 3 به نیمه شرقی آسمان بنگرید تا مقارنه کمتر از سه درجه ای ماه و سیاره درخشان و زرد رنگ مشتری را رویت کنید.
14 آذر: عبور ایستگاه فضایی بین المللی از آسمان تبریز را می توانید رویت کنید.جهت حرکت این بزرگترین ساخته بشر جنوب غرب به شمال شرق آسمان است.ایستگاه فضایی بین المللی به شکل یه نقطه پر نور زرد رنگ ساعت 18:07 از جنوب غرب وارد آسمان شده و ساعت 18:12 در شمال شرق از نظر ناپدید می شود.
15 آذر ماه: از تماشای یک مقارنه بسیار زیبا لذت خواهید برد البته به شرطی که زحمت بیدار ماندن را به خود بدهید! ساعت 2:45 بامداد یکشنبه 15 آذر ماه کهنه به فاصله 2 درجه ای سیاره سرخ فام مریخ در نیمه شرقی آسمان خواهد رسید.در این هنگام مریخ در سمت روشن ماه واقع است.
16 آذر ماه: پیش از طلوع آفتاب و ساعت 4:45 به جنوب شرق آسمان بنگرید و اجتماع ماه،سیاره زهره وستاره سماک اعزل را رویت کنید.فاصله ظاهری ماه از ستاره سفید رنگ سماک اعزل کمتر از 5 درجه است.زهره پایین تر از ماه و در 7 درجه ای آن واقع است.
16 آذر ماه : عبور ایستگاه فضایی بین المللی از آسمان تبریز را می توانید رویت کنید.جهت حرکت این ایستگاه جنوب غرب به شمال شرق آسمان است.ایستگاه فضایی بین المللی به شکل یه نقطه پر نور زرد رنگ ساعت 17:55 از جنوب غرب وارد آسمان شده و ساعت 18:02 در شمال شرق از نظر ناپدید می شود.
17 آذر ماه:مقارنه ماه و زهره در افق شرق آسمان قابل رویت است. ساعت 4:30 بامداد سه شنبه سیاره درخشان زهره را بالاتر از ماه خواهید یافت.
23 آذر ماه : یک پیشنهاد جذاب ؛ شهاب باران جوزایی **
30 آذر ماه: حدود ساعت 4:30 بامداد دوشنبه به جنوب شرق آسمان بنگرید تا مقارنه کمتر از 4 درجه ای سیاره سرخ رنگ مریخ و ستاره سفید رنگ سماک اعزل را ببینید. سیاره مریخ بالاتر از سماک اعزل قرار دارد.
** آنچه که لازم است درباره بارش شهابی جوزایی بدانید:
لباس گرمتان را بپوشید و آماده یک گردش زیر طاق آسمان تاریک شب شوید.شهاب های جوزایی در انتظار شما هستند. یکی از بارشهای شهابی قابل توجه در طول سال بارش شهابی جوزایی در بازه ۲۳ تا ۲۵ آذر ماه است. هرچند تعداد شهاب‌های این بارش در طول شب زیاد نیست، اما همواره می‌توان به دیدن آذرگوی‌های بسیار پرنور امیدوار بود.بازه اصلی فعالیت این بارش از13 الی 26 آذر می باشد. اوج بارش امسال در 14دسامبر/ ساعت 18 به وقت جهانی ،23 آذر/ 21:30 به وقت تهران خواهد بود.معمولا رصدگران دو شب پیاپی را برای شکار بارشهای شهابی در نظرمی گیرند. ZHR پیشبینی شده برای این بارش 120 است. کانون بارش در حدود ساعت 7 شب از سمت شرق آسمان بالا می آید. خوشبختانه این بار ماه در آسمان نخواهد بود و اگر خوش شانس باشید و ابرها علاقه ای به رصد نداشته باشند و اگر به آسمانی کاملا تاریک دسترسی داشته باشید می توانید 80 الی 100 شهاب را در ساعت ببینید.
رگبار شهابی جوزایی از درخشنده ترین و غنی ترین بارشهای هر سال است.کانون بارش در صورت فلکی جوزا یا دوپیکر واقع است.شهاب های جوزایی با سرعت کم وارد جو زمین می شوند و بسیارنورانی اند.منشا این شهاب ها سیارک فائتون 3200است که درسال 1983کشف شد.و شدت آن طی سده اخیر به تدریج افزایش یافته است.شهاب باران معمولا وقتی ایجاد می‌شود که زمین از میان توده ای از ذرات برجامانده از دنباله دارها عبور می کند، اما سیارک فائتون سطحی سنگی دارد و به همین دلیل بعید به نظرمی رسد بتواند ذراتی را به مدارش تزریق کند. با این وجود، مدار بسیار بیضوی این سیارک موجب می‌شود فائتون هر 1.4 سال از عطارد به خورشید نزدیک تر شود و تحت بمباران بادهای خورشیدی شدید قرار بگیرد.
در سال 2009 / 1388، یکی از فضاپیماهای تحقیقاتی ناسا مشاهده کرد که روشنایی سیارک در چنین وضعیتی دوبرابر می‌شود. کارشناسان با تحلیل اطلاعات بدست آمده متوجه شدند تشعشعات شدید خورشید در این موقعیت، ترک هایی در پوسته سنگی این سیارک ایجاد می‌کند که منجر به فوران گرد و غبار از سطح آن و در نهایت، گسترش سطح بازتابنده و افزایش روشنایی منجر می‌شود. اما مشکل اینجاست که مقادیر اندازه گیری شده بسیار کم (حدود 0.01 درصد جرم ذرات موجود در مدار) است و نمی‌تواند حجم ذرات موجود در مدار فعلی را توجیه کند. این احتمال وجود دارد که سیارک 3200 فائتون گذشته فعال تری داشته است و اکنون یک دنباله دار خاموش است.
نویسنده: مریم فخیمی
