به دومین ماه پاییز، فصل هزار رنگ رسیدیم. مثلث تابستانی تلاش بیهوده ای برای حفظ جایگاهش درآسمان پاییز دارد و به همراه صورفلکی عقاب، قو و شلیاق رفته رفته از نیمه شرقی آسمان از نظر ناپدید می شود. مربع بزرگ پاییزی اکنون به وسط آسمان رسیده است.
اوایل شب به میانه آسمان و بالای سر نگاهی بیاندازید. این منطقه از آسمان تقریبا خالی از ستارگان بارز است و ۴ ستاره تقریبا هم نور مربع بزرگ پاییزی را تشکیل می دهند. این چهارگوش بزرگ متشکل از صور فلکی اسب بالدار و آندرومدا حدود ساعت ۸ شب در میانه آسمان و بالای سر به آسانی قابل رویت است. سه ستاره مربع بزرگ به صورت فلکی اسب بزرگ و یک ستاره از آن به صورت فلکی آندرومدا یا زن در زنجیزتعلق دارد. به نیمه شمالی آسمان که نگاه کنید پنج ستاره هم نور خواهید یافت که به شکل W در کنار هم قرار گرفته اند.اگر دو ستاره آخری حرف W را امتداد دهید، به صورت فلکی قیفاووس می‌رسید.
نگاهی به صورت فلکی قیفاووس
نام لاتین این پیکر آسمانی ” Cepheus” است.قیفاووس پادشاهی است که در نیمه شمالی آسمان تکیه بر پهنه گنبد نیلگون زده است.شکل ظاهری این سلطان آسمانی شبیه خانه هایی است که در نقاشی های کودکانه مان می کشیدیم. در اساطیریونان، قیفاووس به عنوان پادشاه حبشه منصوب است و همسر او -ملکه حبشه- ذات الکرسی؛ ودختراو،آندرومدا است. صورت فلکی قیفاووس و ذات الکرسی در نزدیکی هم قرار دارند و مقرر شده تا قیفاووس، شوهر حسود ذات الکرسی شاهد چرخش همسرش به دور قطب باشد.
اگرچه این صورت فلکی فاقد ستارگان درخشنده می باشد، اما از هزاران سال قبل شناخته شده بوده است. درخشندگی ستارگان این پیکر آسمانی در حدود 4 است. ستاره آلفای آن که “ذراع الیمین” (شانه یا بازو) نام دارد، ستاره ای از قدر 2.5 می باشد که به فاصله 49 سال نوری از ما قرار گرفته است. دلتا قیفاووس چهارمین ستاره پر نور این صورت فلکی است. پوشش گازی اطراف این ستاره در یک نوسان منظم 3.5 روزه، منبسط و منقبض می‌شود. علاوه بر نوسان اندازه، نورانیت آن نیز با زمان تناوب 5 روز تغییر می‌کند. ستارگان متغیر(همچون دلتا قیفاووس) به ستاره‌های متغیر قیفاووسی مشهور هستند.
صورت فلکی قیفاووس به دلیل قرار گرفتن در مسیر کهکشان راه شیری از لحاظ اجرام غیر ستاره‌ای غنی است. سحابی حباب یک سحابی گسیلشی است که در این صورت فلکی قرار دارد. این سحابی 9100 سال نوری از زمین فاصله دارد و اندازه آن ۳۰۰ برابر منظومه شمسی است. سحابی حباب در بازوی برساووش در کهکشان راه شیری قرار دارد.
پدیده های رصدی آسمان
1 آبان:مقارنه ماه و سیاره نپتون 18:50در جنوب شرق
1 آبان:گذر ایستگاه فضایی ازآسمان تبریز که به شکل یک نقطه نورانی قابل رویت است.جهت حرکت از شمال غرب(18:40) تا جنوب شرق(18:47)
4 آبان: مقارنه زهره و مشتری 3:30 در شرق آسمان – مقارنه ماه و اورانوس 18:20
5 آبان:ماه بدر 15:35
6 آبان : ماه در کنار خوشه پروین 19:15 در شرق آسمان
8 آبان:مقارنه عطارد وستاره سماک اعزل 5:45 در شرق آسمان
12 آبان:مقارنه سیارات زهره و مریخ 3:30 در شرق آسمان
12 آبان:تربیع دوم ماه 15:54
15 آبان:اجتماع ماه و سیارات مشتری ،زهره و مریخ 3:35(تا سه روز آینده این پدیده را می توانید در شرق آسمان رویت کنید)
18 آبان:عبور ماه از نزدیکی ستاره سماک اعزل 5:30 در شرق آسمان
21 آبان:عبور ماه از کنار سیاره زحل 17:20 در جنوب غرب آسمان
22 آبان: هم نشینی سیاره زحل با ماه و ستاره سرخ رنگ قلب العقرب 17:30 در جنوب غرب آسمان
26 آبان:شهاب باران اسدی – کانون بارش در صورت فلکی اسد واقع است و بعد ازنیمه از افق شرق در آسمان ارتفاع می گیرد.
28 آبان:گذر ماه ازکنار سیاره نپتون
وضعیت سیارات:
سیارات زهره ،مشتری،مریخ و عطارد چندساعت پیش از طلوع آفتاب از نیمه شرقی آسمان ارتفاع می گیرند.ارباب حلقه هاسیاره زحل تاساعتی بعد ازغروب آفتاب در جنوب غرب آسمان قابل رویت است.
نویسنده: مریم فخیمی
