در برخی شبها که به آسمان نگاه می کنیم ، ناگهان متوجه می شویم جرمی نورانی در آسمان بالای سرمان درحال عبور است. یا گاهی متوجه می شویم چیزی ناگهان نورانی شده وبه سرعت ناپدید می گردد. و ممکن است این سوال ذهن مارا درگیر کند که آیا این یک یوفو است؟ آیا زمین میزبان موجوداتی از سیارات فراخورشیدی است؟ یا شاید هم فقط یک تیر شهاب بوده !!!
تقویم هایتان را آماده کنید. دو هفته ی پایانی خرداد ماه 1392،آسمان شهر تبریز، شاهد عبورهای پی در پی ایستگاه فضایی بین المللی و درخشش ماهواره‌های ایریدیوم خواهد بود.
در مطلب “اجرام آسمانی را با چشم ببینید!” با وب سایت پرطرفدار آسمان بالای سر آشنا شدید. یکی ازبخشهای جالب این وب سایت اختصاص دارد به مدار گرد‌ها که در این قسمت جدول زمانی درخشش ایریدیوم و زمان و مسیر عبور ایستگاه فضایی را به همراه نقشه‌ی دقیق در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
شاید بد نباشد کمی با ماهواره‌های ایریدیوم آشنا شویم :
موتورلا در سال 1990 طرحی پیشنهاد کرد که با استقبال شرکت های ارتباطی مواجهه شد. در این طرح پیشنهاد شد که 77 ماهواره‌ی مدارکوتاه را برای پروژه ی ایریدیوم ( عنصر 77 جدول مندلیف) پرتاب شود. اما بعدها به دلایل اقتصادی تعداد ماهواره ها به 66 عدد کاهش پیدا کرد. ماهواره های ایریدیوم مجموعه ای از ماهواره های مخابراتی می باشند که به صورت شبکه ای در ارتفاع 600 کیلومتری زمین قرار گرفته‌اند . این ماهواره ها خدماتی همچون ارتباطات تلفن‌های خاص، صدا، داده ها، فاکس و جهت یابی را در تمام نقاط زمین ، از قطب تا دل صحراهای استوایی ارائه می دهند.
ایریدیوم‌ها بر خلاف اندازه کوچکشان، درخشان‌ترین ماهواره‌های آسمان شب می‌باشند. وقتی نور خورشید در ساعاتی قبل از طلوع یا بعد از غروب به آنتن‌ها و سلول‌های خورشیدی بسیار صیقل شده‌ی این ماهواره ها برخورد می کند، بازتاب یافته ودرخشش بسیار روشنی را ایجاد می کند که به درخشش ایریدیوم (Iridium Flare) معروف است.
این درخشش ناگهانی که حتی در لحظاتی نیز از سیاره زهره هم بسیار بیشتر می شود، برای بسیاری از رصدگران هیجان انگیز می باشد و عکاسان آسمان شب را نیز به خود جلب کرده است.
اگر شما هم به عکاسی از آسمان شب علاقمند هستید و اگر به ابزارهای عکاسی پیشرفته دسترسی دارید بد نیست از درخشش ایردیوم و یا عبور ایستگاه فضایی عکاسی کنید. در غیر این صورت می‌توانید با چشم غیر مسلح این رویدادهای آسمانی را تماشا کنید.
برای رویت عبور ایستگاه فضایی و درخشش ایریدیوم ، داشتن نقشه و دانستن زمان گذر کفایت می‌کند که در این پست نقشه ها و اطلاعات کافی در اختیار شما قرار داده شده است. بنابراین با کمی صبر، حوصله وعلاقه می‌توانید این دو پدیده را رویت کرده و در صورت تمایل عکاسی کنید.
در نقشه‌ها، بر روی خطی که مسیر عبور ISS را نمایش می‌دهد زمان عبور نیز مشخص شده است. ایستگاه فضایی در هنگام عبور از آسمان به شکل نقطه‌ای نورانی دیده می‌شود.
همچنین در نقشه‌های مربوط به درخشش ایریدیوم، محلی که بر روی خط به شکل ستاره مشخص شده است مربوط به زمان دقیق درخشان شدن ماهواره ایردیوم است.
مسیرعبور ایستگاه فضایی در تاریخ 3 ژوئن / دوشنبه 13 خرداد 1392
مسیر عبور ایستگاه فضایی در تاریخ 4 ژوئن / سه شنبه14 خرداد 1392
در 5 ژوئن / 15 خرداد ، حدود ساعت 21:30 شب ، ایستگاه فضایی ازنزدیکی سیاره زحل عبور خواهد کرد.
در این لینک می توانید جدول سایر گذرهای قابل رویت ISS در ده روز آینده که مربوط به شهر تبریز می باشد را ببینید.
درخشش ایردیوم 58 در تاریخ 2 ژوئن /یکشنبه 12 خرداد1392
درخشش ایردیوم 91 در تاریخ 5 ژوئن / چهارشنبه 15 خرداد 1392
در اینجا جدول زمانی درخشش ایریدیوم در طی روهای آینده را می‌توانید مشاهده نمایید.
منابع: مجله نجوم شماره 180 / ویکی پدیا / وب سایت ایردیوم
نویسنده: مریم فخیمی
